“We’ve seen things.”
Kiezend voor een aantrekkelijke en kleurrijke postmoderne beeldtaal werpt het Brusselse duo memymom een kritische blik op de wereld van vandaag. In hun zorgvuldig uitgepuurde expo stellen zij onverschrokken dwingende vragen over de wereld van morgen.
Met Home Game presenteert Botanique de eerste grote retrospectieve van memymom in Brussel, de thuisstad van het artiestenduo Marilène Coolens en Lisa De Boeck - moeder en dochter. De tentoonstelling laat meer dan 220 werken zien van memymom vanaf 1990 tot nu, waardoor het een veel ruimere en compleet herdachte voortzetting is van hun solo expositie in het Musée de la Photographie in Charleroi (2018). Centraal hierin staat de fascinerende symbiose van de twee kunstenaars, die even belangrijk is bij het bedenken als het creëren van de werken. Nagenoeg alles doen de twee autodidacten zelf: fotografie, het zoeken naar sets en locaties, casting, styling, belichting en nabewerking - vier handen werken aan één project.
Nieuw en niet eerder gezien
We’ve Seen Things, een werk uit 2018, is het boegbeeld van deze tentoonstelling waarin het duo de toeschouwers deel wil laten uitmaken van hun kijk op recente veranderingen in wereld en maatschappij, die een grote indruk nalieten en voor velen herkenbaar zullen zijn. Net zoals in Charleroi in 2018 vormen Somewhere Under the Rainbow, The Digital Decade en The Umbilical Vein - de drie ‘chapters’ waarin memymom hun artistieke traject tot vandaag vormgeeft - de leidraad voor de expo die veel nieuwe en niet eerder getoonde foto’s laat zien. Zo geeft het erg productieve Brusselse duo beetje bij beetje maar gestaag meer prijs van wat ze de voorbije dertig jaar hebben gemaakt.
De museumzaal van Botanique leent zich uitstekend tot de scenografie van deze tentoonstelling, waarbij de bezoeker beneden begint bij het recentste hoofdstuk, Somewhere Under the Rainbow (2016-2021). Op de galerijen boven volgen in een secure terugblik The Digital Decade (2010-2015) en achteraan in de sacrale ruimte The Umbilical Vein (1990-2003). Hierbij valt op dat Lisa De Boeck niet altijd de protagonist is geweest, en worden de samenwerkingen met verschillende acteurs, dansers en performers uit de periferie van memymom apart voor het voetlicht gebracht aan de rechtse muren van de zaal. Die achterwaartse chronologie legt de contrasten in de artistieke evolutie van het duo bloot dankzij terugkerende verwijzingen en spiegelingen in de ruimte en de verhalen. De personages die Lisa als kind speelde kwamen tot leven in een fantasiewereld, de personages die ze nu speelt tonen in echte settings een minder zorgeloze realiteit. Dat engagement is steeds belangrijker geworden voor de signatuur van memymom.
Somewhere Under the Rainbow
Met een krachtig statement als Somewhere Under the Rainbow, dat het hele gelijkvloers van de grote zaal inpalmt, houdt het duo de toeschouwer een spiegel voor. De beelden uit dit in 2016 begonnen hoofdstuk bouwen verder op hun vroegere werk. Dat lijkt op het eerste gezicht toegankelijk, kleurrijk en oogstrelend, tot de angels en plot twists de aandacht van de kijker vangen: there’s more than meets the eye.
Bleek hun universum destijds vooral gekenmerkt door intimiteit, introspectie en deels autobiografische referenties, dan treedt het duo in deze 60 foto’s, waarvan vele nooit eerder gezien, onversaagd de wereld tegemoet. Diep onder de indruk van politieke tendenzen die een groter wordende onrechtvaardigheid en repressie in de hand dreigen te werken, reageert memymom scherp op wat ze hebben zien gebeuren. Zij geven het verzet mee vorm en maken zo hun kunst tot deel van de weerstand. De kijker wordt aangespoord tot alertheid en bewustwording, gegidst door de talrijke referenties aan klassiekers uit zowel lowbrow als highbrow cultuur.
Vanuit een honger naar mededogen spreekt het nieuwe werk de toeschouwer zeer persoonlijk aan, nauwelijks verholen oproepend tot betrokkenheid en verzet. Daarvoor creëert het duo, dansend op de soundtrack van donkere tijden, hedendaagse archetypen die nooit karikaturaal worden. Zoals alles in de werkelijke wereld met elkaar verweven is, zo vormen de verschillende personages en situaties uit de verschillende foto’s ‘buiten beeld’ connecties, en samen vertellen ze een krachtig verhaal. Dat doen ze in een indrukwekkende, eigenzinnige iconografie die memymoms volstrekt eigen beeldtaal sterk verrijkt. In Brussel nam memymom hiervoor dystopische scènes op, beelden die op de expo worden versterkt en aangevuld met opnamen gemaakt in Spanje, de Verenigde Staten en in de thuisstudio tijdens de lockdown.
The Digital Decade
Tegenover de al eerder tentoongestelde foto’s uit dit hoofdstuk, waarvan beelden uit de serie The Baby Blues de wandeling langs de bovenste linkermuur openen en afsluiten, worden acht clusters van foto’s getoond van evenveel reeksen uit de periode 2010-2015, waarvoor memymom samenwerkte met anderen, beginnend met de serie The Nurse, die in 2011 werd tentoongesteld - de eerste publieke verschijning van het duo. De overige series zijn En Attendant ‘En Attendant’ (2011), Nunsense (2012), The Patient (2012), The Lady of the House (2012), The Parody (2012), La Petite Princesse (2012) en Windows on the World (2014).
The Umbilical Vein
Op het einde van de tentoonstelling komen de foto’s in de kijker waarmee alles begonnen is, toen Marilène Coolens 13 jaar lang foto’s maakte van haar dochter, die als kind graag theater- en filmscènes naspeelde. Haar moeder moedigde dat altijd aan en zo groeide langzaam een merkwaardig en omvangrijk analoog fotoarchief dat uiteindelijk publiek werd: in 2013 werd het in De Brakke Grond in Amsterdam tentoongesteld. Het herbeschouwen en het herwaarderen van vroeger werk is een constante in de kunst van memymom. Voor het eerst worden ook hier foto’s getoond waarin niet alleen Lisa een rol speelt, maar ook o.a. haar broer Michaël.
Deze beelden zijn meer dan zomaar foto’s die een moeder van haar dochter heeft gemaakt, ze documenteren hoe een kind haar kinderjaren intens en creatief heeft beleefd. De foto’s zijn een ware goudmijn voor het duo, dat nog over alle originelen en negatieven beschikt. Hoe langer hoe meer worden de kwalitatief sterke en wat ruwe snapshots van The Umbilical Vein zelfs vintage, ze roepen herinneringen op aan de nineties, en een gevoel van nostalgie dat dan weer sterk wordt beïnvloed door wat vandaag in de wereld gebeurt. Deze foto’s kunnen bekijken in de context van het recente werk maakt het gemakkelijker om te zien hoe memymom zich door de jaren heen nooit bij de verwachtingen heeft neergelegd en koppig een eigen weg heeft gebaand.
Mysterieus en complex
Elk hoofdstuk van memymom wordt gekenmerkt door een eigen verteltrant en toon. Meer nog dan contrastrijk is het vooral een gelegenheid om naar verbanden, knipogen en spiegelingen te zoeken op de verschillende muren, extra spannend gehouden door het mysterie dat schuilt in iedere foto en dat niet altijd even snel wordt prijsgegeven. Sommige verwijzingen zijn heel persoonlijk en kunnen niet echt worden ontrafeld. Dat maakt hun oeuvre complex en veelgelaagd, terwijl ook de drang naar schoonheid altijd een rode draad is gebleven. Zo maken deze expo en de catalogus duidelijk hoe memymom recht door zee, maar open voor tal van invloeden, steeds compromisloos hetzelfde boeiende artistieke discours is blijven volgen. Somewhere Under the Rainbow, met zijn onmiskenbaar donkere toets, toont hoe vlot en energiek het tweetal het intieme en het persoonlijke van de beginjaren heeft kunnen vertalen naar de universele en actuele thema’s die vandaag worden aangesneden.
Catalogus
Ter gelegenheid van de expositie werd er ook een catalogus gepubliceerd, met teksten van Françcois Cheval, Geert Stadeus en Alice Zucca
Het Brusselse moeder-dochter kunstenaarsduo Marilène Coolens en Lisa De Boeck startte in de jaren ’90. Marilène fotografeerde toen jarenlang Lisa als kind in fantasierijke taferelen, die zij gretig mee verzon. Sinds 2004 staan beiden als memymom samen achter en voor de lens als fotograaf en acteur. Door de jaren heen werd het intieme en speelse karakter van de foto’s geïnjecteerd met engagement en ging het trefzeker vormgeven van een strijdbare visie op de wegen van de wereld een steeds grotere rol spelen. De hoofdrol, zoals hun jongste reeks Somewhere Under the Rainbow onweerlegbaar aantoont.
In dit boek, beginnend bij en vertrekkend uit dit recente werk, toont het duo dankzij terugkerende verwijzingen en spiegelingen, hoe hun thema’s en beeldtaal in dertig jaar consequent belangrijk bleven en tegelijk een boeiende esthetische en inhoudelijke evolutie doormaakten. Het laat ook zien hoe het toelaten van anderen in hun foto’s al van in het begin deel uitmaakte van hun artistieke streven.
CREDITS
Productie Expositie & Catalogus: Le Botanique
Coproductie: Le Musée de la Photographie à Charleroi, CCHA, VSAC & Vlaams Cultuurhuis ‘de Brakke Grond’
Concept & Scenografie: memymom
Met de steun van Milo-Profi & Cadrus
met Speciale Dank aan Geert Stadeus